Κόκκινη κάρτα δίνουν οι ειδικοί στους γονείς που με λάθη στοργής και παράλογη αγάπη τραυματίζουν τη μακροπρόθεσμη εξέλιξη του παιδιού τους.

Της Κατερίνας Παπαγεωργίου, με τη συνεργασία της ψυχολόγου Χρυσούλα Μαυράκη και της κλινικής ψυχολόγου Αννας Ντουντουλάκη.

Κάθε πρωί οι γείτονες από το απέναντι μπαλκόνι βλέπουν την 40χρονη Αννα να παίρνει αγκαλιά την τετράχρονη κόρη της, τη σχολική τσάντα και το παιδικό μπουφάν και να κατεβαίνει τρικλίζοντας τα εξωτερικά σκαλιά του σπιτιού της από το δεύτερο όροφο στο ισόγειο! Για εκείνους που ίσως σκεφτούν πως το παιδί μπορεί να έχει κάποιο πρόβλημα, να πούμε πως έτσι και του πετάξεις μια μπάλα θα πάρουν φωτιά τα ποδαράκια του και θα φτερουγίσει για να την φτάσει!

Απλά, η Αννα φοβάται μήπως η μικρή της πριγκίπισσα κουραστεί ή κουτρουβαλήσει τα σκαλοπάτια! Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως, όταν το παιδί στηρίζεται στη δύναμη της μαμάς, είναι επόμενο σε κάθε του εξόρμηση στη ζωή να νιώθει ανασφάλεια, ανημποριά, φόβο και αδυναμία. Η μητρική υπερπροστατευτικότητα σύμφωνα με τους ειδικούς, το μαθαίνει πως για να τα καταφέρει πρέπει πάντα κάπου να στηρίζεται.

Έτσι σιγά-σιγά από τα πρώτα χρόνια της ζωής του το παιδί ολοένα και απομακρύνεται από τις ευκαιρίες που του παρουσιάζονται να ενεργοποιηθεί, να ανεξαρτητοποιηθεί και κάπως έτσι να θωρακιστεί απέναντι στις δυσκολίες της ζωής, να σφυρηλατήσει αντοχές και χαρακτήρα, και πάνω από όλα να συνειδητοποιήσει πως είναι μια ξεχωριστή ισχυρή και αυτόνομη προσωπικότητα.

Τους ζητάμε λίγα, τους προσφέρουμε πολλά. Γιατί;

Αγωνιζόμαστε να προστατέψουμε τα παιδιά μας από αντιξοότητες και αναποδιές, να φανούμε ευαίσθητοι στις ανάγκες τους, να συντονίσουμε τις κεραίες μας σε κάθε τι που τα αφορά, να τους προσφέρουμε πάντοτε το καλύτερο. Μήπως όμως το παρακάνουμε; Και αν ναι, πού πρέπει να… τραβήξουμε τη γραμμή; 

Οι παιδοψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τελικά κάνουμε κακό στα παιδιά όταν τους ζητάμε λίγα και τους προσφέρουμε πολλά: Πολλά παιχνίδια, πολλά ρούχα, πολύ βοήθεια… Προσπαθώντας να τα προστατεύουμε από τις αντιξοότητες της ζωής, τους στερούμε τις δυνατότητες να μάθουν.

Φοβούμενοι να τους βάλουμε όρια, δυναμιτίζουμε την ανάπτυξη του χαρακτήρα τους. Αποφεύγοντας να τους πούμε όχι, από τον φόβο ότι θα πάψουν να μας συμπαθούν, τα κάνουμε να ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους. Γιατί όμως οι σύγχρονοι γονείς είναι πιο ενδοτικοί από τις προηγούμενες γενιές;

• Ένας λόγος, υποστηρίζουν οι ειδικοί είναι ότι οι γυναίκες σήμερα, γίνονται μητέρες σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τις γυναίκες της προηγούμενης γενιάς.
• Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι κάνουν λιγότερα παιδιά. Οι οικογένειες είναι μικρότερες και έτσι αναλογεί στα παιδιά μεγαλύτερο μερίδιο “παραχαϊδέματος”. Παλαιότερα, απλά, δεν είχαν την πολυτέλεια να τα κακομάθουν. Εξάλλου, τώρα που δουλεύουν και οι δυο γονείς, κατακλύζονται από ενοχές επειδή λείπουν από το σπίτι όλη μέρα.

Εκτός από τους παραπάνω κοινωνικούς λόγους, υπάρχουν κι άλλοι πολλοί και διαφορετικοί που ένας γονιός μπορεί να είναι υπερπροστατευτικός με το παιδί του, δημιουργώντας μαζί του μια οδυνηρή σχέση εξάρτησης, όπου δεν κατανέμονται σωστά ούτε οι ρόλοι, ούτε οι συμπεριφορές και τα συναισθήματα.

• Αν, οι γονείς μας υπήρξαν υπερπροστατευτικοί απέναντί μας, το ίδιο μπορεί να γίνουμε κι εμείς απέναντι στα δικά μας παιδιά.
• Υπάρχει επίσης και η περίπτωση να είμαστε υπερπροστατευτικοί γονείς όταν στη δική μας παιδική ηλικία έχουμε στερηθεί την απαιτούμενη γονική φροντίδα, οπότε ο φόβος της επανάληψης του λάθους και η ανησυχία μήπως το παιδί μας αισθανθεί την ίδια έλλειψη, μπορεί να μας οδηγήσει στην υπερβολή και στην απώλεια του μέτρου.
• Ένας ακόμα λόγος που οι γονείς τείνουν να γίνονται υπερπροστατευτικοί είναι όταν φοβούνται πως ίσως δεν θα μπορέσουν να τα βγάλουν πέρα με τα γονεϊκά τους καθήκοντα υποφέροντας από ανασφάλεια, έλλειψη εμπιστοσύνης στις ικανότητες τους, αλλά και έλλειψη σωστής πληροφόρησης.

Ανησυχητικές συμπεριφορές μικρών παιδιών

• Αν το παιδί σας έχει πρόβλημα να κάνει φιλίες και να παίζει με τα άλλα παιδιά. Αυτό μπορεί να είναι σημάδι ενός παιδιού εγωκεντρικού το οποίο παραβλέπει τα αισθήματα των άλλων ανθρώπων και έτσι γίνεται αντιπαθητικό.
• Μετά τα τρία χρόνια, παρατηρήστε πώς τα πάει τα παιδί σας με τα άλλα παιδιά, αν έχει μάθει να περιμένει τη σειρά του και να μοιράζεται τα παιχνίδια τους.
• Αν το σπίτι είναι γεμάτο με παιχνίδια, αλλά το παιδί ζητά περισσότερα. Το παιδί που έχει μάθει να αποκτά ό, τι θέλει, μεγαλώνοντας θα έχει μεγάλο πρόβλημα να προσαρμοστεί σε κοινωνικές ομάδες εκτός οικογενείας.
• Αν είναι πιο παχουλό από το φυσιολογικό λόγω των γλυκών και των ανθυγιεινών φαγητών που τρώει. Αυτό σημαίνει ότι στο σπίτι επιτρέπονται περισσότερα απ όσα πρέπει.
• Αν το παιδί σας έχει την απαίτηση να κάνετε εσείς διάφορα πράγματα για αυτό, ενώ μπορεί να τα καταφέρει μόνο του. Αναρωτηθείτε αν είναι αναπτυξιακά έτοιμο να τα καταφέρει πριν σπεύσετε σε βοήθεια, γιατί συχνά οι γονείς δεν εκτιμούν πόσα πολλά πράγματα μπορεί να κάνει το παιδί τους. 
  
  6 λάθη που δυστυχώς δεν… αποφεύγουμε. 
  
  Μήπως ανήκετε και εσείς στην τεράστια πλειοψηφία των γονιών που πέφτουν στη παγίδα της υπερπροστασίας υποκύπτοντας σε παράλογες απαιτήσεις; Διαβάστε ποια είναι τα 6 πιο συχνά λάθη που κάνουμε… παραδεχτείτε τα και διορθώστε τα.
• Δεν αντέχετε να βλέπετε το παιδί να κλαίει.
  Όταν αρχίζει να ουρλιάζει μέσα στο μαγαζί ότι θέλει παγωτό, ενδίδετε στις απαιτήσεις του προκειμένου να μη γίνετε ρεζίλι. Αρνηθείτε σθεναρά γιατί αν ενδώσετε μια φορά, ξεκινά ένας φαύλος κύκλος χωρίς τελειωμό.
• Αγνοείτε την κακή συμπεριφορά. 
  Προκειμένου να χαλάσετε τις (ελάχιστες) στιγμές που είστε οι δυο σας, αναβάλετε για αργότερα το μάλωμα. Κάντε πέτρα την καρδιά σας και μην αναβάλετε κάτι το οποίο πρέπει να γίνει άμεσα.
• Παρακαλάτε δεν… απαιτείτε.
  Κάθε φορά που πρέπει να συνεργαστεί του λέτε “παρακαλώ” και έτσι νομίζει ότι αυτό ελέγχει την κατάσταση. Είναι προτιμότερο να εξηγείτε στο παιδί με ηρεμία, αυστηρότητα και σαφήνεια τι πρέπει να κάνει.
• Ανταμείβετε το παιδί όταν δεν πρέπει.
  Όταν του προσφέρετε μια καραμέλα κάθε φορά που δέχεται να καθίσει στο καρεκλάκι του αυτοκινήτου για να πάτε κάπου, του δείχνετε ότι έχει το δικαίωμα επιλογής – κάτι σαν παιχνίδι – και όχι ότι είναι σοβαρό θέμα ασφάλειας.
• Ποτέ μην ανταμείβετε καμιά συμπεριφορά που πρέπει να είναι μη διαπραγματεύσιμη. Το παιδί πρέπει να καταλάβει πόσο σημαντικοί είναι οι κανόνες.
• Του επιτρέπεται να σας διακόπτει. 
  Έτσι του μαθαίνετε ότι είναι το κέντρο του κόσμου και δεν δίνει σημασία στις ανάγκες ή τα αισθήματα των άλλων ανθρώπων. Ζητά την άμεση προσοχή από όλους – κάτι το οποίο θα του δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα όταν πάει στο σχολείο.
• Δεν αντέχετε να το απογοητεύετε.
  Όταν πάτε στο σινεμά, αφού έχει ήδη πάρει ποπκόρν και πορτοκαλάδα, σας ζητά και μια σακούλα καραμέλες. Προκειμένου να χαλάσετε μια όμορφη έξοδο, του κάνετε όλα τα χατίρια. Κι όμως τα παιδιά πρέπει να μάθουν ότι η ζωή έχει μικρές απογοητεύσεις. Επειδή ζητάνε κάτι, δε σημαίνει ότι πρέπει και να το αποκτήσουν. Κάποια στιγμή θα τραβήξετε τη γραμμή και θα εκπλαγείτε με το πόσο γρήγορα το παιδί ξεχνά και… προχωρά παρακάτω.